.- เจาะความจริงกว่า 100 ปีจากประวัติศาสตร์ชาวจีนโพ้นทะเล สมาคมจีน และฮวงจุ้ยดินมังกร
หากพูดถึงจังหวัดที่มีสุสานมากที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย “ชลบุรี” คือชื่อที่ถูกกล่าวถึงเป็นอันดับแรก หลายคนตั้งคำถามว่า ทำไมจังหวัดติดทะเลแห่งนี้ถึงมีสุสานจำนวนมากกว่าพื้นที่อื่น?
คำตอบไม่ได้มาจาก “พื้นที่ว่าง” อย่างที่หลายคนคิด แต่มาจาก ประวัติศาสตร์จีนโพ้นทะเล + สมาคมจีน + ฮวงจุ้ย + พิธีกรรมบรรพบุรุษ ที่สืบทอดมาเป็นเวลามากกว่า 100 ปี
บทความนี้จะอธิบายอย่างลึกซึ้งที่สุด แบบเข้าใจง่าย และอิงข้อมูลจริงค่ะ
1.ชลบุรีคือจุดขึ้นฝั่งของชาวจีนโพ้นทะเลตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3–5
ในยุคเรือสำเภา ไทยมีการติดต่อค้าขายกับจีนผ่านเมืองท่าตามชายฝั่งตะวันออก ชลบุรีมีท่าเรือสำคัญหลายแห่ง เช่น
- บางปลาสร้อย
- ศรีราชา
- บ้านบึง
- บางแสน
ชาวจีนแต้จิ๋ว ฮกเกี้ยน และกวางตุ้งจำนวนมากเลือกขึ้นฝั่งที่นี่ ก่อนกระจายเข้าไปทำเกลือ ค้าข้าว ทำเหมือง และค้าปลีก
เมื่อชุมชนจีนตั้งถิ่นฐานมากขึ้น จึงเริ่มสร้าง สมาคมจีน (Hui Guan / 会馆) เพื่อช่วยกันดูแลผู้คนในชุมชน
ทุกสมาคมจำเป็นต้องมี สุสานประจำตระกูล–ประจำกลุ่ม ตามประเพณีจีนโบราณ ทำให้สุสานแห่งแรกในชลบุรีเกิดขึ้นราว พ.ศ. 2440–2460 (กว่า 100–130 ปี)
2.สมาคมจีนคือผู้บุกเบิก “สุสานชลบุรี”
ชลบุรีมีสมาคมจีนและมูลนิธิจีนจำนวนมาก เช่น
- สมาคมแต้จิ๋วชลบุรี
- สมาคมฮกเกี้ยน
- สมาคมกวางตุ้ง
- มูลนิธิไต้ฮงกง (ช่วยศพไร้ญาติ)
- มูลนิธิสว่างบริบูรณ์
สมาคมเหล่านี้ซื้อที่ดินที่มีฮวงจุ้ยดีเพื่อตั้งสุสานของสมาชิกตามพิธีบรรพบุรุษ เช่น
- พิธีฝัง
- พิธีเชงเม้ง (ไหว้สุสาน)
- พิธีบรรพบุรุษจีน
- พิธีแซกี (เสริมพลังให้ครอบครัว)
ด้วยการดูแลต่อเนื่องจากรุ่นสู่รุ่น ทำให้สุสานในชลบุรีมีเพิ่มขึ้นตามจำนวนสมาคมจีนที่ก่อตั้งอย่างต่อเนื่องนานกว่า 100 ปี
3.ทำเลชลบุรีตรงตาม “ฮวงจุ้ยดินมังกร”
ตำราฮวงจุ้ยจีนระบุว่า สุสานที่ดีต้องอยู่ในทำเลที่มีพลังงานหมุนเวียนดี (氣 Qi) ซึ่งประกอบด้วย
องค์ประกอบสำคัญ 4 อย่าง
- เขาเป็นฉากหลัง (พลังมังกร)
- น้ำเป็นกระแสโชคลาภ
- ลมสงบ
- พื้นที่ลาดเอียงอ่อนและรับแสงดี
ชลบุรีมีครบทั้งหมด เช่น
- เขาสามมุก
- เขาบางทราย
- ชายฝั่งที่โค้งรับลม
- ผืนดินนิ่งและแน่นเหมาะกับการสร้างหลุมบรรพบุรุษ
ชาวจีนจึงเชื่อว่า สุสานที่ตั้งในชลบุรีจะส่งผลดีต่อดวงชะตาลูกหลาน
ทำให้เกิดความนิยมสูงตั้งแต่ปลายรัชกาลที่ 5
4.ตระกูลใหญ่จากกรุงเทพฯ เลือกสุสานที่ชลบุรีมานานหลายชั่วอายุคน
ข้อมูลจากทะเบียนบริจาคเก่า ๆ ในมูลนิธิและสมาคมจีนพบว่า
ตระกูลพ่อค้าชาวจีนในกรุงเทพฯ เช่น ค้าข้าว ค้าปลีก โรงสี โรงงาน
นิยมซื้อ “ที่ดินสุสานในชลบุรี” ให้บรรพบุรุษ
เหตุผลคือ
- ฮวงจุ้ยสมบูรณ์กว่า
- อยู่ใกล้กรุงเทพฯ เดินทาง 1–1.5 ชั่วโมง
- ดูแลง่าย
- ทำพิธีเชงเม้งได้ทุกปี
จึงทำให้ชลบุรีเป็น ศูนย์กลางสุสานจีนที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในไทย
5.พิธีกรรมจีนต้องมี “สุสานประจำตระกูล”
พิธีสำคัญที่ทำให้ต้องมีสุสานคือ
- เชงเม้ง → ต้องกลับไปไหว้ที่สุสาน
- พิธีบรรพบุรุษจีน
- พิธีแซกี (เสริมโชคลาภให้ลูกหลาน)
เมื่อชลบุรีเป็นจุดที่สะดวกที่สุดในการประกอบพิธี เหล่าตระกูลจีนจึงนิยมตั้งสุสานประจำครอบครัวไว้ที่นี่

